Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı məktubun tərcüməsi – TAM MƏTN

Prezident Administrasiyasının və Milli Elmlər Akademiyasının sabiq rəhbəri Ramiz Mehdiyevin Azərbaycanda dövlət çevrilişi həyata keçirmək istədiyi və bununla bağlı Rusiyanın müəyyən strukturlarının rəhbərlərinə məktub ünvanladığı barədə məlumat yayılıb.

DenMedia.az rusca yazılmış həmin məktubun tərcüməsini Axar.az-a istinadla təqdim edir:

“Son illərdə Azərbaycanda dövlət idarəetmə sistemini, eləcə də iqtisadi həyatı əhatə edən dərin böhran köklü islahatların və dəyişikliklərin aparılmasını tələb edir. Bir tərəfdən mövcud idarəetmə strukturunun səmərəsizliyi mövcud hökumətin xarakteri, əxlaqı və baxışları ilə izah olunursa, digər tərəfdən bu struktur avtoritarizm tərəfindən iflic edilmiş qəddar bir ruhla bağlıdır.

Bu idarəetmə sisteminin əsas xüsusiyyətləri yalnız referendum yolu ilə dəyişdirilə bilər.

Dövlət idarəçiliyinin yeni imicini və prinsiplərini inkişaf etdirərkən, ilk növbədə, Azərbaycan xalqının siyasi psixologiyasını, dövlətdən ənənəvi gözləntilərini nəzərə almaq, ölkənin sosial-iqtisadi sistemində onun hərtərəfli inkişafına mane olan durğunluğun əsl səbəblərini anlamaq və aradan qaldırmaq lazımdır.

Strateji dövlət qurumlarının rəhbəri kimi uzun illər idarəetmə təcrübəm, eləcə də müasir Azərbaycanın tarixi və siyasi məsələləri üzrə davamlı tədqiqatlarım mənə aşağıdakı dövlət idarəçiliyi sisteminin formalaşdırılması zərurətini göstərir:

1.Ümumi qəbul edilmiş demokratik prinsiplərə görə, hakimiyyət üç qoldan ibarət olacaq: qanunvericilik, icra və məhkəmə. Hakimiyyətin bu qollarının fəaliyyətinə nəzarəti cəmiyyətdə nüfuza malik olan 50 üzvdən ibarət – təcrübəli dövlət məmurlarından, iqtisadçılardan, hüquqşünaslardan, elm və mədəniyyət nümayəndələrindən ibarət Dövlət Şurası təmin edəcək. Bu qurum seçiləcək və ümumxalq səsverməsi nəticəsində formalaşdırılacaq. Şuraya Dövlət Şurasının sədri rəhbərlik edəcək və o da öz növbəsində artıq xalq tərəfindən seçilmiş Dövlət Şurası üzvləri arasından seçiləcək. Sədr həmçinin yalnız Dövlət Şurasının üzvləri tərəfindən səsvermə nəticəsində vəzifəsindən azad edilə bilər. Dövlət Şurası ölkədəki siyasi və sosial-iqtisadi proseslər üzərində tam səlahiyyətə və nəzarətə malik olacaq, həmçinin ölkənin Konstitusiya Məhkəməsi və Təhlükəsizlik Şurasının funksiyalarını yerinə yetirəcək. Dövlət Şurası parlament və hökumət fərmanları ilə qəbul edilən qanun layihələrini təsdiqləyəcək, təhlükəsizlik qurumlarının və məhkəmə sisteminin rəhbərləri, Mərkəzi Bank və universitet rektorları vəzifələrinə namizədlər irəli sürəcək. Müvafiq olaraq, Şuraya parlament qanun layihələri və hökumət fərmanları ilə bağlı zəruri hallarda istifadə edə biləcəyi veto hüququ veriləcək. Dövlət Şurasının fəaliyyəti Sədr aparatı tərəfindən dəstəklənəcək. Dövlət Şurasının sədri dövlət başçısına verilən bütün səlahiyyətlərdən və hüquqi immunitetlərdən istifadə edəcək. Dövlət Şurasına seçkilər hər 7 ildən bir keçiriləcək və bu müddət ərzində Dövlət Şurasının üzvləri də immunitet və toxunulmazlıqdan istifadə edəcəklər. Zərurət yarandıqda, Dövlət Şurası üzvünün səlahiyyətləri Dövlət Şurası sədrinin tələbi ilə şura üzvlərinin səsverməsinin nəticələrinə əsasən dayandırıla bilər. Dövlət Şurasının üzvləri adı çəkilən orqanda olduqları müddətdə elmi və pedaqoji fəaliyyətdən başqa heç bir fəaliyyətlə məşğul olmaq hüququna malik olmayacaqlar və yalnız Dövlət Şurasına hesabat verəcəklər.

2. Ölkənin icra hakimiyyətinə parlament seçkilərinin nəticələrinə əsasən seçiləcək ölkənin Baş naziri rəhbərlik edəcək. Parlament seçkilərində ən çox səs toplayan partiya liderinə dövlətin sosial-iqtisadi siyasətinin həyata keçirilməsinə məsul olan hökumət qurmaq hüququ veriləcək.

3.Qanunvericilik hakimiyyəti hər 7 ildən bir keçirilən ümummilli seçkilər nəticəsində formalaşacaq ölkə parlamenti ilə təmsil olunacaq. Parlament hökumət başçısının tövsiyəsi ilə (təhlükəsizlik qurumlarının rəhbərləri istisna olmaqla) hökumətin fəaliyyəti barədə hesabat qəbul edəcək və sosial-iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsinə cavabdeh olan nazirləri təsdiq edəcək.

4. Məhkəmə hakimiyyəti, əvvəlki kimi, ölkənin Ali Məhkəməsi və onun müvafiq strukturları tərəfindən həyata keçiriləcək.

Bu cür dəyişikliklər ölkəni prezident respublikasından hakimiyyətə nəzarət etmək üçün effektiv mexanizmə malik parlament respublikasına çevirəcək. Bunlar həmçinin avtoritarizmin və avtokratiyanın başlanğıclarını və təməllərini əhəmiyyətli dərəcədə neytrallaşdırmağa imkan verəcək və dövlətin fəaliyyəti üzərində ictimai nəzarəti gücləndirəcək. Eyni zamanda, belə bir sxem demokratik seçkilərin keçirilməsini mümkün edəcək, bu da ölkənin beynəlxalq imicini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıracaq və müxtəlif növ siyasi qüvvələr üçün geniş fəaliyyət sahəsi açacaq və öz növbəsində vətəndaş cəmiyyətinin təməllərini gücləndirəcək.

Ramiz Mehdiyyev– AMEA-nın akademiki”.