"Trampın ikili oyunu Avropada çaşqınlıq doğurub"
Sahnaz
"ABŞ prezidentinin dron hücumuna yumşaq reaksiyası və şərtli sanksiya siyasəti NATO-nun gələcəyini şübhə altına salır..."
Xəbər verildiyi kimi, sentyabrın 10-da Rusiyaya məxsus 19 pilotsuz uçuş aparatı Polşa hava məkanını pozub. Onlardan yalnız dördü vurulub, qalanları isə Polşa ərazisinə keçərək NATO-nun təhlükəsizlik sistemində boşluqların olduğunu göstərib.
DenMedia.az xəbər verir ki, bu barədə "Reuters" agentliyi məlumat yayıb.
Polşada dron böhranı və Trampın mövqeyi
Agentlik qeyd edir ki, bu hadisə Avropa ölkələrində təlaşla qarşılanıb. Çünki söhbət artıq Ukraynadan deyil, birbaşa Alyans ərazisindən gedir. Gözlənilən odur ki, Vaşinqton dərhal sərt mövqe ortaya qoyacaq. Amma prezident Donald Tramp iki gün sonra mətbuata açıqlama verərək hadisəni "mümkün səhv" adlandırıb. Onun bu ifadəsi, avropalı diplomatların sözləri ilə desək, "ictimai şəkildə çiyin silkələmək"dən başqa bir şey olmayıb.
Polşa baş naziri Donald Tusk isə Trampın sözlərinə dərhal cavab verərək, Rusiyanın dron hücumlarının təsadüfi ola bilməyəcəyini bəyan edib: "Heç kim inandırmasın ki, bu, səhvdir. Burada məqsədli hərbi əməliyyatdan söhbət gedir".
NATO zəif görünür
"Reuters"-in məlumatına görə, Avropa paytaxtlarında Trampın reaksiyası çaşqınlıq və narahatlıq doğurub. NATO daxilində çoxları artıq ABŞ-ın Rusiyanın real hücumu zamanı Alyansı qorumağa hazır olub-olmadığını sual edir.
ABŞ-ın NATO-dakı keçmiş səfiri İvo Daalders isə bu vəziyyəti tarixi müqayisə ilə ifadə edib: "Tramp Ruzveltdən bəri Avropa təhlükəsizliyini Amerika təhlükəsizliyinin əsas sütunu hesab etməyən ilk ABŞ prezidentidir".
Diplomatik dairələrdə yayılan məlumatlara görə, bir çox Avropa rəsmiləri ABŞ-ın susqunluğunu "demək olar ki, karedici səssizlik" kimi qiymətləndirib. Almaniya və İtaliya rəsmiləri Vaşinqtonun qərarsızlığını etiraf edir, lakin açıq tənqidə getmirlər. Şərqi Avropa ölkələrində isə narahatlıq daha da güclüdür, çünki onlar birbaşa Rusiya təhlükəsi ilə üz-üzədirlər.
Sanksiya siyasətində dəyişkənlik
Trampın davranışında narahatlıq doğuran başqa bir məsələ isə sanksiyalarla bağlıdır. ABŞ prezidenti əvvəlcə Rusiyaya qarşı sərt və şərtsiz sanksiyalar vəd etsə də, indi bu mövqeyindən geri çəkilir. Onun sözlərinə görə, ABŞ yalnız o halda sanksiya tətbiq edəcək ki, NATO ölkələri Rusiya neftini tamamilə boykot etsin, üstəlik Avropa Çindən idxal olunan mallara 50-100 faiz gömrük rüsumları qoysun.
Ukrayna parlamentinin Xarici siyasət komitəsinin rəhbəri Aleksandr Merejko bu mövqeyi ardıcılsız adlandıraraq bildirib: "ABŞ əvvəlcə özü nümunə göstərməli, dərhal sanksiya tətbiq etməlidir. Trampın bu tələbləri icrası mümkünsüz görünən şərtlərdir. Bu, daha çox bəhanəyə bənzəyir ki, vəd etdiyi sanksiyaları həyata keçirməsin".
Merejko həmçinin Trampın "bu müharibə guya Baydenin və Zelenskinin müharibəsidir" sözlərini təhlükəli yanlış yanaşma kimi qiymətləndirib. Onun sözlərinə görə, bu, açıq-aşkar Rusiyanın təcavüzkar müharibəsidir və məsuliyyətin qurbanların üzərinə atılması yolverilməzdir.
Avropada etimad böhranı
Donald Trampın həm dron hücumuna verdiyi yumşaq reaksiya, həm də sanksiyalar məsələsindəki ziddiyyətli mövqeyi NATO daxilində ABŞ-a olan güvəni zəiflədir. Avropada artıq ciddi sual yaranıb: Vaşinqton həqiqətən də müttəfiqlərini qorumağa hazırdırmı?
Bu sualın cavabı yalnız ABŞ siyasətində deyil, həm də Kremlin gələcək planlarında mühüm rol oynayacaq. Çünki Moskva Alyansın zəif nöqtəsini gördükcə, yeni sınaqlara cəsarət edə bilər. Avropa liderləri isə tarixin acı dərsini xatırladır: zəiflik və tərəddüd bəzən müharibəni dayandırmır, əksinə, onu daha da yaxınlaşdırır.
